Μάσκα: γαλλική masque από την υστερολατινική masca, ίσως αραβική “maskharah” (ο παλιάτσος) ή από το προβηγκιανό και καταλανικό mascarar (μαυρίζω το πρόσωπο) ή από την ισπανική φράση “más que la cara” (πρόσθετο πρόσωπο) -στην τελευταία περίπτωση το αραβικό “maskharat” προήλθε από τα ισπανικά.
-Προσωπείο, προσωπίδα.
-Καλύπτρα των ματιών ή όλου του προσώπου για μεταμφίεση στις αποκριές ή σε άλλες περιστάσεις κατά τις οποίες κάποιος θέλει να αποφύγει την αναγνώριση των χαρακτηριστικών του προσώπου του.
-Καλύπτρα κεφαλής και προσώπου (π.χ. του σκιέρ ή του μοτοσικλετιστή) για προστασία από το κρύο.
-Προστατευτική συσκευή (π.χ. αντιασφυξιογόνα μάσκα) ή καλύπτρα του προσώπου κατά την διάρκεια επικίνδυνων εργασιών (π.χ. κατά την ηλεκτροσυγκόλληση).
-Ιατρική:Κάλυψη της μύτης και του στόματος με ειδική καλύπτρα που προστατεύει από μικρόβια και ως ενα βαθμό από ιούς (ιατρική ή χειρουργική μάσκα). Επίσης συσκευή που τοποθετείται στο πρόσωπο ασθενούς για να του παράσχει π.χ. οξυγόνο.
-Μάσκα προσώπου ή μαλλιών κρέμα που καλύπτει για αρκετή ώρα όλο το πρόσωπο ή το τριχωτό με στόχο την ενυδάτωση ή τη σύσφιξη κ.ά.
-Μπροστινό μέρος του αυτοκινήτου, εκεί που τοποθετείται ο αριθμός κυκλοφορίας του, ο μπροστινός προφυλακτήρας και τα φώτα.
–Ναυτική τα πλαϊνά της πλώρης, τα πλευρά της.
–Θαλασσινή: Αντικείμενο από καουτσούκ με γυαλί και πλαστικό γύρω γύρω απ’ αυτό το οποίο χρησιμοποιείται για καταδύσεις.
Ομως ας εστιάσουμε στο απόλυτο αξεσουάρ των ημερών…
Σπύρος Τσακίρης CDV
Η χειρουργική μάσκα προορίζεται για τα πρόσωπα ιατρών και νοσηλευτών κατά τη διάρκεια μιας χειρουργικής επέμβασης και κατά τη διάρκεια της νοσηλείας ενός ασθενούς.
Οι προστατευτικές μάσκες προσώπου εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στα τέλη του 19ου αιώνα. Αν και η χρήση τους υποχώρησε μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, παρέμειναν αρκετά δημοφιλείς στην Κίνα. Εκεί συμβόλιζαν τη φροντίδα για την κοινότητα και την ευαισθητοποίηση των πολιτών, ενώ αποτέλεσαν βασικό αξεσουάρ – σύμβολο στις κομμουνιστικές εκστρατείες για τη δημόσια υγεία.
Ακολούθησε η επιδημία SARS που ξέσπασε το 2002 και προκάλεσε την επιστροφή της μάσκας, στην Κίνα, το Χονγκ Κονγκ και στην πλειονότητα της Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ασίας. Η χρήση της θεωρήθηκε ένδειξη ευαισθητοποίησης σε θέματα υγείας και πολιτικού καθήκοντος για ατομική ευθύνη και ευγένεια-σεβασμό προς τον διπλανο.
Οι μάσκες στις συγκεκριμένες περιοχές απέκτησαν έναν επιπλέον ρόλο. Λειτούργησαν και λειτουργούν ως φίλτρα αέρα σε αστικά κέντρα με μεγάλη ρύπανση, αλλά και ένα είδος διαμαρτυρίας για την κλιματική κρίση, όχι μόνο σε πόλεις όπως η Βομβάη, το Πεκίνο, το Τόκιο και το Μεξικό, αλλά και, πιο πρόσφατα, στη διάρκεια των πυρκαγιών στην Αυστραλία.
Υπάρχουν βέβαια και οι μάσκες με πολιτικό συμβολισμό. Οι μαύρες μάσκες που φορούσαν οι διαδηλωτές στις πρόσφατες διαδηλώσεις υπέρ της δημοκρατίας στο Χονγκ Κονγκ, αποτέλεσαν πολιτικό έμβλημα αλλά και τρόπο συγκάλυψης της ταυτότητας του διαδηλωτή μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες. Μάλιστα, η προσπάθεια της κυβέρνησης να τις απαγορέψει είχε ως αποτέλεσμα τη μετατροπή της σε σύμβολο της εξέγερσης, ενώ ακολούθησαν νέες βίαιες διαδηλώσεις χιλιάδων διαδηλωτών που διαμαρτύρονταν για την «ποινικοποίηση» της χρήσης μάσκας.
Στα χρόνια του ιού, η μάσκα απέκτησε άλλη υπόσταση, κάλυψε τα περισσότερα πρόσωπα των πολιτών του πλανήτη, τα έργα τέχνης, ακόμη και αντικείμενα καθημερινής χρήσης και πλέον αποτελεί σύμβολο ηρωισμού και αντίστασης ενάντιο στον κατονομαζόμενο και “αόρατο” εχθρό.
Από την απλή, καθημερινή μιας χρήσης, μέχρι την πιο ευφάνταστη… η μάσκα προσώπου έγινε viral, μόδα και έδωσε τροφή και έμπνευση ακόμη και σε μεγάλους οίκους μόδας να λανσάρουν μάσκες σινιέ με φλοράλ, άνιμαλ πριντ, ρίγες, πουά, ότι τέλος πάντως έκρινε ως μοδάτο το κάθε brandname. Μια τεράστια μπίζνα που ανθεί τους τελευταίους μήνες, στο όνομα του φόβου των λαών και της ανάγκης για προστασία…
Γιατί πέρα από την αναγκαιότητα των πραγματικά πασχόντων, ασθενών και νοσηλευτικού προσωπικού, υπάρχουν πάντα οι ευφάνταστοι μπίζνεσμεν που τρίβουν τα χέρια τους στο όνομα της πανδημίας.
Ενταύθα, τις πρώτες μέρες του ιού, εξαφανίστηκαν από παντού όλες οι μάσκες και γέμισαν οι δρόμοι, τα μαγαζιά που έμειναν ανοιχτά, ακόμη και τα αυτοκίνητα με μασκοφορεμένους όλων των ηλικιών που θεωρούσαν ότι έπαιρναν έτσι κάποιο μέτρο προστασίας.
Σπύρος Τσακίρης CDV
Σύντομα η “αυταπάτη” αυτή διαλύθηκε, αφού οι ειδικοί αποφάνθηκαν πως η μάσκα αντί για καλό μπορεί να κάνει χειρότερη ζημιά.
Συγκεκριμένα ήταν αρχές Απρίλη όταν ο αρμόδιος του ΕΟΔΥ, καθηγητής Λοιμωξιολογίας Σωτήρης Τσιόδρας, είπε ΟΧΙ στις μάσκες και τα γάντια μιας χρήσης, ενώ για τις μάσκες με βαλβίδα ανέφερε ότι μπορεί να είναι επικίνδυνες.
Οι μάσκες άρχισαν να εμφανίζονται ξανά σε φαρμακεία και σούπερ-μάρκετ και στο δρόμο, σαφώς λιγόστεψαν εκείνοι που τις φορούσαν.
Κι ενώ έχουμε μπει πια στην τελική ευθεία για την επιστροφή στην κανονικότητα και την άρση της καραντίνας, ο Σωτήρης Τσιόδρας έριξε βόμβα μεγατόνων: η χρήση υφασμάτινης μάσκας συνιστάται σε κλειστούς χώρους, όπως για παράδειγμα τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, τα σούπερ μάρκετ, αλλά και οι χώροι εργασίας.
Τις επόμενες ημέρες θα δοθούν στους πολίτες αναλυτικές οδηγίες με σκοπό να ενημερωθούν για την ορθή χρήση των μασκών αυτών και οι κατασκευαστές ήδη πολλαπλασιάζουν την παραγωγή.
Ήδη στα περισσότερα σημεία πώλησης παρατηρείται έλλειψη και οι έμποροι λένε περιμένουμε τις παραγγελίες…
Ένα πρότζεκτ με “ειδικές” μάσκες
O Αμερικανός φωτογράφος Van Sise κάνοντας μια γύρα στην Νέα Υόρκη που πλήγηκε πολύ έντονα από τον κορονοιό, συνέλεξε μια σειρά από εξαιρετικές εικόνες για τις μάσκες στα χρόνια του ιού από ντόπιους κατοίκους, αλλά και καλλιτέχνες, αποδεικνύοντας για μια ακόμη φορά το ρόλο της και τον αντίκτυπο που έχει στον καθένα…
Van Sise/ Νέα Υόρκη
Από ανάγκη για προστασία, από ανάγκη για διαφυγή, από ανάγκη για δημιουργία, ακόμη και για εντυπωσιασμό, το σίγουρο είναι πως στις ιδιαίτερες μέρες που ζούμε, οι μάσκες κάνουν το δικό τους “αμαρτωλό” ταξίδι στον πλανήτη κι ας ελπίσουμε ότι σύντομα θα είναι ένα ακόμη σουβενίρ στο συρτάρι…
Van Sise/ Νέα Υόρκη
