Λένε πως για να σβήσεις μια φωτιά, χρειάζεται ένα ποτήρι νερό το πρώτο δευτερόλεπτο, ένας κουβάς νερό το πρώτο λεπτό κι ένας τόνος νερό το πρώτο δεκάλεπτο.
Όταν τα τρία στοιχεία, θερμότητα, καύσιμη ύλη και οξυγόνο βρεθούν πολύ κοντά και στις σωστές αναλογίες, τότε «γεννιέται» φωτιά. Γνωστό αυτό το μοντέλο και ως τρίγωνο «ανάφλεξης».
Μια «καταστροφική» τροπολογία;
Τα τελευταία 25 χρόνια, στη χώρα μας υπάρχει πολύ μεγάλη αύξηση των καταστροφών από δασικές πυρκαγιές. Η κρατική μηχανή μοιάζει ανήμπορη να αντιμετωπίσει την καταστροφή κι απολύτως απρόθυμη να κάνει εκείνες τις ενέργειες που θα έπρεπε για να την προλάβει. Μετά από κάθε φωτιά τα γνωστά αποτελέσματα. Βλέπουμε συνήθως να ξεφυτρώνουν νέα κτίσματα μέσα στην καμένη γη.
Με τον Νόμο 2612/1998-ΦΕΚ 112/Α/25-5-1998, γίνεται η ανάθεση της δασοπυρόσβεσης στο Πυροσβεστικό Σώμα. Διαβάζουμε στο εν λόγω ΦΕΚ:
«Η ευθύνη και ο υπηρεσιακός σχεδιασμός της καταστολής των πυρκαγιών στα δάση και στις δασικές εν γένει εκτάσεις, ανατίθεται στο Πυροσβεστικό Σώμα. Η αρμοδιότητα αυτή ασκείται από τις κατά τόπο Πυροσβεστικές Υπηρεσίες, οι οποίες μπορούν να ζητούν, όταν κρίνεται αναγκαίο, την συνδρομή άλλων αρχών και φορέων. Όλες οι αρχές, φορείς και πρόσωπα που παρέχουν τη συνδρομή τους, ενεργούν υπό τις οδηγίες του επικεφαλής των πυροσβεστικών δυνάμεων. Για την εφαρμογή του παρόντος νόμου ως «επιχειρησιακός σχεδιασμός της καταστολής» νοείται η οργάνωση, η διαχείριση και ο συντονισμός των δυνάμεων πυρόσβεσης, του εξοπλισμού και των άλλων μέσων και περιλαμβάνει ενέργειες που εξασφαλίζουν την έγκαιρη επισήμανση, αναγγελία και επέμβαση, ώστε να επιτυγχάνεται η άμεση και η αποτελεσματική αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών».
Ανατίθεται λοιπόν, στο Πυροσβεστικό Σώμα, κατ΄ επέκταση στους άνδρες και τις γυναίκες πυροσβέστες, εκπαιδευμένους στην καταπολέμηση των αστικών φωτιών, χωρίς την εκπαίδευση, χωρίς την απαραίτητη γνώση, των ιδιομορφιών του χώρου, χωρίς την κατάλληλη υποδομή, χωρίς τον απαραίτητο ατομικό εξοπλισμό, χωρίς, χωρίς, χωρίς…
Την ίδια στιγμή ζητούν από αυτούς τους ανθρώπους να καταβάλουν τα μέγιστα. Να υπερβούν εαυτόν και να «νικήσουν» ένα θηρίο που δεν γνωρίζουν που είναι η κεφαλή του και που είναι τα πόδια του. Παράλληλα, εμείς οι πολίτες, έχοντας τη πεποίθηση πως ότι ένστολο, ότι του κράτους είναι και άρτιο, ζητάμε από τα μέλη των πυροσβεστικών ομάδων να περισώσουν ότι σώζεται.
Ο ρόλος των Δασικών
Ήμασταν παιδιά, είχε αρχίσει να σκοτεινιάζει. Παίζαμε μπάλα στην αλάνα της γειτονιάς μπροστά στον πλάτανο. Η καμπάνα του Αγίου Σπυρίδωνα χτύπησε ξαφνικά με τέτοια δύναμη που κι εμείς ακόμη, οι αδιάφοροι για ότι εκτός ποδοσφαίρου, σταματήσαμε το παιχνίδι και προσπαθήσαμε να καταλάβουμε τι συμβαίνει. Δεν πέρασαν παρά μόνο λίγα λεπτά και ο τόπος γέμισε με τρακτέρ, φρέζες, αγροτικά. Όλα τα οχήματα φορτωμένα με νεώτερους ή μεγαλύτερους άνδρες.
-«Φωτιά στο Ξηροχώρι!», ακούστηκε.
Φωτιά στο Ξηροχώρι, διπλανό χωριό κι όσοι μπορούσαν έτρεξαν να συνδράμουν χωρίς δεύτερη σκέψη. Μια πετσέτα για την κάπνα, ένα φτυάρι, λίγο νερό. Αυτά ήταν τα όπλα για την καταπολέμηση του θηρίου.
-«Να περιμένουμε το Δασαρχείο», είπε κάποιος.
-«Ποιο Δασαρχείο ρε Κώστα, τα παιδιά της Δασικής θα είναι σίγουρα εκεί, αυτοί ξέρουν τους αγροτόδρομους καλύτερα από μας».
Κρέστενα, πάνω στη Σμέρνα κι από εκεί στην πλάτη, στο Ξηροχώρι.
Και ήταν αλήθεια. Τα παιδιά της Δασικής είχαν φτάσει, ήξεραν τη γη σπιθαμή προς σπιθαμή. Τα Unimog δεν «κώλωναν» πουθενά, τα παιδιά της Δασικής ήταν εκεί. Επαγγελματίες, εκπαιδευμένοι στοιχειωδώς από την Πολιτεία, άριστα εκπαιδευμένοι από τη φύση. Ήταν εκείνοι που μαζί με την αρωγή των κατοίκων (ήταν μέσα στη συνείδηση τους ετούτο) θα «χτύπαγαν» τη φωτιά στην καρδιά και εν τη γενέσει της.
Οι Δασικοί ήταν εκείνοι που θα κινητοποιούσαν τους κατοίκους, ήταν άλλωστε κομμάτι από αυτούς, θα αξιοποιούσαν τα μέλη των κυνηγετικών συλλόγων που ήξεραν το βουνό σαν την παλάμη τους. Οι συνεργασίες αυτές ήταν που θα έκαναν τις περισσότερες φορές αποτελεσματική την προσπάθεια κατάσβεσης, ακόμη και την εποχή που τα εναέρια μέσα ήταν ελάχιστα ή ανύπαρκτα.
Τα κυριότερα αίτια των πυρκαγιών
Οι δασικές πυρκαγιές οφείλονται κυρίως σε αμέλεια και εμπρησμούς που αποσκοπούν κατά κύριο λόγο στην οικοπεδοποίηση των δασικών εκτάσεων. Δυστυχώς τα συμφέροντα πολλά κι έτσι η Δασική Υπηρεσία από το πιο ζωντανό, ωφέλιμο κομμάτι των τοπικών κοινωνιών, έμελλε να κατακερματιστεί και να απαξιωθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό.
Τα 60.000 στρέμματα δάσους που κατέκαψε φέτος η φωτιά στα Γεράνεια Όρη κι ενώ βρισκόμασταν στην αρχή της αντιπυρικής περιόδου, ήταν ένα ακόμη σήμα κινδύνου. Όμως το μέγεθος της καταστροφής δεν απετέλεσε έκπληξη. Ένας συνδυασμός παραγόντων που ξεκινά από την έλλειψη ετοιμότητας και καταλήγει στην κλιματική αλλαγή, μπορεί να φέρει ένα τέτοιο ολέθριο αποτέλεσμα.
Από την ώρα που η Πυροσβεστική ανέλαβε την κατάσβεση των δασικών πυρκαγιών, πέρασαν από την διοίκηση της 25 Στρατηγοί. Μοιάζε σαν κανείς τους να μη μελέτησε τις μεθόδους κατάσβεσης της Δασικής. Εύκολα απέρριπταν κι απορρίπτουν τρόπους που σε άλλες χώρες εφαρμόζονται με μεγάλη αποτελεσματικότητα.
Το αντιπύρ, παραδείγματος χάρη, πολύτιμο εργαλείο της δασοπυρόσβεσης. Εκεί όπου καταπολεμούσαν τη φωτιά με τη φωτιά. Στο αντιπύρ και τη χρήση του στην Ελλάδα είχε αναφερθεί διεξοδικά στο 19ο Πανελλήνιο Δασολογικό Συνέδριο, ο Δρ. Γαβριήλ Ξανθόπουλος, ερευνητής στον Ελληνικό Γεωργικό Οργανισμό «Δήμητρα» του Ινστιτούτου Μεσογειακών και Δασικών Οικοσυστημάτων.
Όπως εξήγησε ο Γαβριήλ Ξανθόπουλος, το αντιπύρ είναι μια μέθοδος καταστολής των δασικών πυρκαγιών και στη σημερινή εποχή, που χαρακτηρίζεται από φωτιές όλο και μεγαλύτερης έντασης, οι οποίες είναι αδύνατον να αντιμετωπιστούν με άμεση προσβολή του μετώπου, αποτελεί σε πολλές περιπτώσεις ένα σημαντικό εργαλείο πυρόσβεσης που όμως στη χώρα μας, επισήμως, δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί.
Σύμφωνα με τον ίδιο, επειδή τα σύγχρονα μέσα κατάσβεσης δεν επαρκούν να αντιμετωπίσουν τις κολοσσιαίες φλόγες, τον ταχύτατο ρυθμό εξάπλωσης και τις ξαφνικές αλλαγές συμπεριφοράς, των ακραίας έντασης πυρκαγιών, που συχνά αναφέρονται και με τον όρο μεγα-πυρκαγιές, το αντιπύρ αποτελεί ένα πολύτιμο εργαλείο στην «εργαλειοθήκη» των δασοπυροσβεστών και μπορεί υπό προϋποθέσεις να δώσει λύσεις στην αντιμετώπιση πολύ δύσκολων πυρκαγιών. Και καταλήγει: «Η κατάλληλη αλλαγή του νομικού πλαισίου, αποτελεί προφανή και επείγουσα υπόθεση για την επανεισαγωγή της μεθόδου, αλλά και κυρίαρχη ανάγκη αποτελεί η εκπαίδευση, η απόκτηση εξοπλισμού και η σωστή οργάνωση».
Είναι πολλά τα λεφτά Άρη
Κάθε χρόνο και νέοι σχεδιασμοί, νέες δαπάνες, νέες υποσχέσεις. Κάθε χρόνο οι φωτιές κατακαίνε το δασικό πλούτο της χώρας και βάζουν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές και περιουσίες. Κάθε φορά μετά τις φωτιές, η συνέχεια λίγο πολύ γνωστή.
Ας δούμε λοιπόν τους φετινούς «νέους» στόχους. Αυξημένος αριθμός μισθωμένων (!!!) εναέριων μέσων πυρόσβεσης.
Φέτος αποφασίστηκε να επιχειρούν 10 ελικόπτερα τύπου Ericsson αντί 9 που είχαμε πέρυσι και να δημιουργηθεί τεχνική βάση ελικοπτέρων στην Θεσσαλονίκη μια που υπάρχει ο φόβος για φωτιές σε περιοχές όπως το Σέιχ Σου ή η Χαλκιδική.
Τα μεσαίου τύπου ελικόπτερα Kamov παραμένουν ως έχουν, ενώ κουβεντιάστηκε η αντικατάσταση των κουρασμένων Pezetel από αμφίβια αεροσκάφη με δεξαμενές χωρητικότητας 3,5 τόνων νερού.
Τα δεδομένα που προκύπτουν για τον στόλο Canadair, μετά από διαπραγματεύσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο (RescEU) η χώρα μας προχωράει στην αγορά 8 καινούριων Canadair CL 515. Το κόστος για τα 6 από αυτά θα καλυφθεί από εθνικούς πόρους και για τα υπόλοιπα από το ταμείο της Ε.Ε. Επιπλέον υπάρχει σχέδιο αναβάθμισης των Canadair CL 415 και τη μετατροπή τους σε 515. Το κόστος υπολογίζεται ότι ανέρχεται σε 330 εκατομμύρια ευρώ.
Τα εναέρια μέσα κάνουν σημαντική δουλειά, κανείς δεν λέει το αντίθετο. Όμως η πραγματικότητα έχει δείξει πως αν δεν μπεις μέσα στη φωτιά, φωτιά δεν σβήνεις, ειδικά όταν μιλάμε για πλήρη κατάσβεση, αλλιώς μπορούμε να περιμένουμε και… να βρέξει ή να φτάσει στη θάλασσα.
Ας δούμε όμως ένα παράδειγμα γύρω από το κόστος. Έχουμε τα ελικόπτερα τα οποία μισθώνουμε. Πόσο κοστίζει η ώρα πτήσης ενός τέτοιου ιδιωτικού ελικοπτέρου; Περίπου 30.000 ευρώ. Ουπς. Λογαριάστε λοιπόν, ποιος θα τους ελέγξει αν βάλουν λίγες ωρίτσες παραπάνω.
Ας το δούμε τώρα μαθηματικά. Δέκα ώρες παραπάνω επί 30.000 ίσον 300.000 ευρώ την ημέρα. Πόσες είναι οι μέρες περιόδου δασοπυρόσβεσης; Εκατό; Τριακόσιες χιλιάδες ευρώ επί 100, τριάντα εκατομμύρια ευρουλάκια. Σαν το «παιχνίδι» με τα εξοπλιστικά ένα πράγμα.
Οι δασικές πυρκαγιές δεν σβήνουν ποτέ και πουθενά μόνο με τις εναέριες ρίψεις νερού. Παρόλα αυτά, ακούγεται πως η Πυροσβεστική θα αγοράσει 6 αμφίβια αεροπλάνα που θα πετάνε συνεχώς για να κάνουν επιτήρηση και την πρώτη πλήξη, όπου χρειαστεί.
Ακούγεται επίσης και η επικείμενη μίσθωση ενός ρωσικού πυροσβεστικού αεροσκάφους τύπου jet, χωρητικότητας 12 τόνων νερού ή επιβραδυντικού υγρού, μια χρήση που θα μπορούσε να ήταν χρήσιμη στις αχανείς στέπες της Σιβηρίας!
Τα αεροσκάφη αυτά είχαν ξαναδοκιμαστεί τη δεκαετία του ΄80 κι απερρίφθησαν από την τότε υπεύθυνη Δασική Διοίκηση, διότι δεν μπορούν να επιχειρήσουν στο πολυποίκιλο ανάγλυφο της χώρας μας. Κι αν ακόμη κατάφερναν να επιχειρήσουν, επειδή δεν είναι καθόλου ευέλικτα, επιχειρούν ρίψεις μονο από πολύ ψηλά. Με τον τρόπο αυτό, ότι και να ρίχνουν πάνω στη φωτιά, νερό ή υγρό, εκείνο θα εξατμίζεται, πολύ πριν φτάσει στο έδαφος, οπότε μια τέτοια μίσθωση δεν θα έχει κανένα απολύτως αποτέλεσμα.
Δεν πρόκειται λοιπόν να λυθεί ποτέ το θέμα της καταστροφής των δασών μας, με όλο και μεγαλύτερες σπατάλες σε εναέρια μέσα.
Κι όμως υπάρχει λύση
Αν υπάρχουν λύσεις; Φυσικά και υπάρχουν και τις περισσότερες φορές είναι και απλές και φτηνότερες και σίγουρα πιο αποτελεσματικές.
Για παράδειγμα η επαναφορά της επιστημονικής γνώσης στο αντικείμενο. Επίσης η δημιουργία ενός ενιαίου Φορέα Δασοπροστασίας, με την ανάθεση της πρόληψης, τη λειτουργία των πυροφυλάκιων, την πρώτη πλήξη.
Ταυτόχρονα, αναδιοργάνωση της Δασικής Υπηρεσίας και εξαίρεση της Πυροσβεστικής από τη χρηματοδότηση από προγράμματα προστασίας δασών, περιβάλλοντος, κλιματολογικής αλλαγής.
Έτσι όχι μόνο θα έχουμε οικονομία, αλλά θα έχουμε λιγότερες καταστροφές στα δάση και στις καλλιέργειες μας, παράλληλα τεράστια οικονομική ανάπτυξη της δασοπονίας από τα πολλαπλά προϊόντα της. Αναζωογόνηση της υπαίθρου με νέους εργαζόμενους και με παραμονή των κατοίκων στον τόπο τους.
Επομένως θα έχουμε και νέου τύπου πολύτιμα προϊόντα βιολογικής γεωργίας ή δασικής καλλιέργειας.
Αξίζει εδώ ωστόσο να αναφερθούμε στο άρθρο του Γαβριήλ Ξανθόπουλου με τίτλο: «Υπαρχει λύση»:
Οι πυρκαγιές είναι ένα θέμα που έχει οικονομικές, κοινωνικές, ψυχολογικές, περιβαλλοντικές, τεχνολογικές παραμέτρους. Αυτό που παρατηρούμε να συμβαίνει είναι να μην έχουμε μια μόνιμη και συνεχή εμπλοκή της Δασικής Υπηρεσίας στα περιστατικά πυρκαγιών. Η προσέγγιση της δασοπυρόσβεσης πλέον είναι καθαρά μηχανιστική. Κι αυτό δεν είναι μόνο πρόβλημα της Ελλάδας. Υπάρχουν άνθρωποι – διεθνώς -, μεταξύ αυτών και πολιτικοί, οι οποίοι δεν καταλαβαίνουν σε βάθος το ζήτημα της πρόληψης και εμμένουν μόνο στο θέμα της αντιμετώπισης και της κατάσβεσης.
Στη Γαλλία, σταδιακά από τη δεκαετία του ’80, η αρμοδιότητα της δασοπυρόσβεσης έφυγε από τη Δασική Υπηρεσία και πήγε στην Πυροσβεστική. Το γαλλικό πυροσβεστικό σώμα είναι πράγματι πολύ αποτελεσματικό, ωστόσο εάν δεν διαχειριστείς την καύσιμη ύλη, τότε έχεις πρόβλημα. Οι πυροσβέστες δεν γνωρίζουν το δάσος, δεν το πονάνε όπως ένας δασικός, που είναι ο άνθρωπος που το ζει, το μεγαλώνει.
Στην Ισπανία, οι 17 αυτόνομες περιοχές της Ισπανίας ακολουθούν η καθεμία και διαφορετικό σύστημα: Άλλες έχουν εκχωρήσει τις αρμοδιότητες στην Πυροσβεστική, σε άλλες τις κρατά η Δασική Υπηρεσία και σε κάποιες υπάρχει συνεργασία. Αντίστοιχα, στην Πορτογαλία με τα χρόνια η δασοπυρόσβεση πέρασε στην Πυροσβεστική. Την 1η Ιανουαρίου του 2017 ο Ματέο Ρέντσι κατήργησε το δασικό σώμα της πολιτείας και το προσωπικό το μετέφερε στην ιταλική αστυνομία, με αποτέλεσμα η ύπαιθρος στη γειτονική χώρα να είναι παντελώς αφύλακτη.
Στη χώρα μας, με έναν αψυχολόγητο τρόπο το 1998 η δασοπυρόσβεση πέρασε στην Πυροσβεστική, βγάζοντας εκτός τη Δασική Υπηρεσία.
Παλιά, λοιπόν, όταν ξεσπούσε δασική πυρκαγιά, την ευθύνη για την κατάσβεσή της μέσα στο δάσος είχαν ο δασάρχης και η υπηρεσία του, «δούλευαν» τη φωτιά με σκοπό να μην εξαπλωθεί στους παρακείμενους οικισμούς και στα χωριά. Την ίδια στιγμή, δουλειά των πυροσβεστών ήταν να προστατεύσουν και να προφυλάξουν το χωριό από τις φλόγες.
Αντίθετα, οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής εφαρμόζουν ένα εθνικό σύστημα (NIMS) που θα μπορούσε να είναι παράδειγμα, όπου όλοι οι φορείς μπαίνουν κάτω από το σύστημα αυτό, έχουν κοινή εκπαίδευση και κοινά μέσα. Εμείς λοιπόν στην Ελλάδα, αντί αυτού, διαλέξαμε το γαλλικό μοντέλο.
Η λύση για να μην ξαναζήσουμε τέτοιες τραγωδίες είναι μία και μοναδική: Να καθίσουμε να μιλήσουμε με ανοιχτά μυαλά και όχι ανάλογα με το τι μας συμφέρει, ανάλογα με το ποιος θα έχει το πάνω χέρι, τις πιστώσεις ή τις ευθύνες. Θα πρέπει να γίνει κατανοητό πως στις φωτιές κανείς δεν περισσεύει, όλοι χρειάζονται και είναι απαραίτητοι. Θα πρέπει, λοιπόν, να υπάρξει ανοιχτή συμφωνία όλων των πολιτικών δυνάμεων για έναν μακροπρόθεσμο σχεδιασμό που θα περιλαμβάνει και την αποτίμηση των έως τώρα πράξεων.
Ο Γαβριήλ Ξανθόπουλος είναι αναπληρωτής ερευνητής, υπεύθυνος Εργαστηρίου Δασικών Πυρκαγιών – Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων
Ολέθρια λάθη
Το 2011 σε μια πυρκαγιά ελάχιστης σημασίας, σε χορτολιβαδική έκταση, έπεφτε νεκρός ο διοικητής των πυροσβεστικών δυνάμεων Γυθείου. Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Γραφείου Τύπου της Πυροσβεστικής, ο αξιωματικός κατευθύνθηκε με τον οδηγό του σε δύσβατο σημείο της περιοχής προκειμένου να αναζητήσει «περάσματα» από τα οποία θα μπορούσαν να επιχειρήσουν τα επίγεια μέσα, για την κατάσβεση της φωτιάς. Μόλις εντόπισε τα κατάλληλα σημεία, κατέβηκε από το όχημα κι έδωσε εντολή στον οδηγό του να επιστρέψει και να ενημερώσει τις πυροσβεστικές δυνάμεις για την περαιτέρω δράση τους. Όταν επέστρεψε ο οδηγός, βρήκε το διοικητή νεκρό, κοντά στο σημείο που τον είχε αφήσει. Μερικά απλά ερωτήματα γεννιούνται αμέσως. Πως είναι δυνατόν ο ίδιος ο διοικητής να μην ήξερε από πριν τα περίφημα περάσματα για να επιχειρήσουν οι άνδρες του; Επίσης, πως είναι δυνατόν να έκανε το σφάλμα να μείνει μόνος του, χωρίς μέσα επικοινωνίας και χωρίς να έχει εξασφαλίσει τη διαφυγή του;
Αυτό και μόνο το περιστατικό δείχνει τις συνθήκες πανικού, στην περίπτωση της φωτιάς.
Εθνική καταστροφή
Μετά τις πυρκαγιές του 2009, αλλά κυρίων εκείνων του 2007 που κατέκαψαν συνολικά πάνω από 5.000.000 στρέμματα, αλλά κι εκείνων του 2000 που κατέκαψαν 2.150.000 στρέμματα δασών και δασικών εκτάσεων, ο μέχρι σήμερα απολογισμός είναι πραγματικά εφιαλτικός κι αγγίζει τα όρια της εθνικής κρίσης.
Η καταστροφή της Αττικής, της Ζαχάρως Ηλείας με τις τραγικές συνέπειες σε ανθρώπινες ζωές, του Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας, μέρος του Εθνικού Δρυμού της Βάλια Κάλντα, του Μαινάλου, της Χαλκιδικής, η εφιαλτική και ουσιαστικά μη αναστρέψιμη ολόκληρου του ορεινού δασικού συμπλέγματος του Γράμμου, μέρος του Ταΰγετου, του Πάρνωνα, του Νότιου Πηλίου, του Αιγίου, της Νότιας Εύβοιας, του ορεινού όγκου της Πεντέλης και η πιο πρόσφατη καταστροφή της ευρύτερης περιοχής στο Μάτι, όπου θρηνήσαμε 101 νεκρούς, δείχνουν ανάγλυφα την πραγματικότητα, πως οι φωτιές είναι η μεγαλύτερη οικολογική καταστροφή που δοκιμάσαμε στην σύγχρονη ιστορία του κράτους μας.
Οι εποχές για την προστασία του περιβάλλοντος είναι πολύ δύσκολες. Είμαστε υποχρεωμένοι να βοηθήσουμε όλοι μας. Μα κυρίως πρέπει να αποβάλουμε το πνεύμα κοινωνικής συνενοχής που αναπτύχθηκε τα τελευταία χρόνια, μπροστά στα εγκλήματα του περιβάλλοντος.
«Έκλεψα κι έκρυψα σε ξύλο κουφωτό το σπόρο του πυρός»
Προμηθέας Δεσμώτης
Το 2007 ήταν γενικά μια δύσκολη χρονιά, για όλο τον κόσμο, μα για εμάς που δουλεύαμε στον Τύπο ήταν ακόμα πιο δύσκολη, αν αναλογιστείς πως μαζί με τα δικά σου θέματα, έχεις να διαχειριστείς και τα θέματα που πρέπει να καλύψεις για το μέσο που εργάζεσαι.
Το πρώτο ρεπό, που θα μπορούσα να φύγω ήταν μπροστά μου. Ήταν γεγονός και τίποτα δεν μπορούσε να το αλλάξει, μα λένε, πως όταν ο άνθρωπος σχεδιάζει, ο μεγάλος σκηνοθέτης «πεθαίνει» στο γέλιο.
Έφυγα λοιπόν νωρίς νωρίς το πρωί, είχα δει στις ειδήσεις για μια μικρή φωτιά έξω από την Καλαμάτα, κοντά στον Ταΰγετο, μετά από 2-3 τηλέφωνα αρμοδίως, είχα την διαβεβαίωση πως δεν ήταν φωτιά για να ανησυχεί κανείς. Ήταν μια φωτιά για να καθηλώσουν το ελικόπτερο της αστυνομίας που είχε μεταβεί στην Λακωνία για εναέριες έρευνες για χασισοφυτείες.
Έτσι και έφυγα. Τις προηγούμενες μέρες είχα καλύψει την μεγάλη φωτιά στην Πεντέλη και είναι αλήθεια πως «τα είχα δει όλα» ή έτσι νόμιζα…
Έχω φτάσει Βόλο, που ήταν και ο προορισμός με τους φίλους που μας φιλοξενούσαν και πίναμε τα τσίπουρα μας στην «Μασσαλία» όταν χτύπησε το τηλέφωνο. Στην άλλη άκρη της γραμμής η φίλη μου η Μαρία.
– Φίλε, καίγεται το χωριό σου…
-…
Έκλεισα το τηλέφωνο, σχεδόν …ήρεμα.
Όμως η περιέργεια είναι η κινητήριος δύναμη στην δουλειά μου. Μπήκα στο εσωτερικό του μαγαζιού και βρήκα όλο το προσωπικό γύρω από την τηλεόραση, σαν κρεμασμένες νυχτερίδες στον βράχο.
– «ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΚΑΙ ΖΩΑ ΤΡΈΧΟΥΝ ΝΑ ΣΩΘΟΥΝ» μονολογεί η ρεπόρτερ κάποιου καναλιού, πίσω της ακούγονται τα ουρλιαχτά μοιρολόι μια γερόντισσας, «ΒΟΗΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΚΑΙΓΟΜΑΣΤΕ», στα μάτια μου εικόνες από την κόλαση…
Σε λιγότερο από 6 ώρες, έστριβα στον κόμβο του Καλού Νερού με κατεύθυνση την Ζαχάρω, στην Εθνική Πύργου – Κυπαρισσίας. Έβλεπες δεν έβλεπες από τις στάχτες, τα αποκαΐδια και τον θυμό του ουρανού. Έχω μιλήσει με τον παιδικό μου φίλο, τον Γιώργο, δασοφύλακας στο επάγγελμα, που αν και κυνηγός, ξέρω πως αγαπάει και τα ζώα και την φύση μα κυρίως αγαπάει το δάσος. Είναι τροφοδότης ζωής γι αυτόν. Ο Γιώργος είναι ένας άνθρωπος, σοβαρός, αυστηρός, με μετρημένο λόγο και τεκμηριωμένο.
Έχω μιλήσει λοιπόν με τον Γιώργο, ο οποίος έχει καταβάλει φιλότιμες προσπάθειες, αφενός να με ενημερώσει, αφετέρου να με …καθησυχάσει. όμως με 20 τόσους νεκρούς στον τόπο μου μέχρι εκείνη την ώρα, δεν γίνεται να καθησυχάσεις.
Έγραψα νωρίτερα πως δεν θα ξεχάσω την φράση της δημοσιογράφου, την πρώτη που άκουσα, μα μου είναι αδύνατον να ξεχάσω και κάποιες εικόνες από το Μπούζι (Ελαία) μέχρι το χωριό μου την Ζαχάρω. Μου είναι αδύνατον να ξεχάσω την εκκένωση στο Γιαννιτσοχώρι, εικόνες που τις είχα ξανά ζήσει, αλλά σε εμπόλεμες περιοχές, Σινούκ ελικόπτερα να προσγειώνονται συνέχεια και να απογειώνονται με κόσμο από το χωριό. Δεν θα ξεχάσω ποτέ, τα σημάδια των νεκρών συμπολιτών και συμμαθητών μου καταμεσής του δρόμου σε εκείνο το δαχτυλίδι του θανάτου.
Δεν θα ξεχάσω που στεκόμουν σαν άγαλμα μπροστά στις ελιές μου στο Μαυροβούνι, που τις έβλεπα να καίγονται και εγώ νόμιζα πως τα κλαδιά είναι χέρια που απλώνονται προς τα μένα να βοηθήσω και πως ο ήχος που κάνει η φωτιά σαν τρώει το ξύλο, εγώ το άκουγα σαν κάποιος να σε εκλιπαρεί να τον γλιτώσεις.
Μα η εικόνα που με στοιχειώνει και την βλέπω ακόμα και σήμερα εμπρός από τα μάτια μου, είναι εκείνο το πορτοκαλί , που είναι παντού, που σε τυλίγει και όλο και σε πλησιάζει, όλο και σε σφίγγει…
…Όσο για τα άλλα και για όσους δεν τα έζησαν ποτέ, θα τα δείξουν στα δελτία των ειδήσεων.