Με χρώμα κόκκινο ένα στένσιλ, “είμαστε απολίτιστοι για τον πολιτισμό σας”, αποτυπωμένο πάνω στο κορμί του «ΝΑΕΣ ΑΝΑΕΣ 2», του γλυπτού σημείο αναφοράς της πόλης της Ελευσίνας, έργο του Αλέξανδρου Κόκκινου, τοποθετημένο εκεί το 1997 και έκτοτε αφημένο στην τύχη του. Και είχε τόσο δίκιο το στένσιλ.
Από νωρίς μια παρέα νέων ανθρώπων, κουβέντιαζε δυνατά μπροστά από το καράβι, που καράβι δεν είναι. Ο ουρανός νεφελώδης, αλλά περιχαρής, έπαιζε με τον ήλιο, ένα κρυφτούλι εν ρυθμώ.
Προσπαθούσα να καταλάβω, γιατί ένα γλυπτό, έπρεπε να πάει στα σκουπίδια. Γιατί δεν συντηρήθηκε ποτέ, γιατί αφέθηκε στην τύχη του;
Δηλαδή αν ήταν ένα έργο του Γιάννη Κουνέλλη, την ίδια τύχη θα είχε;
Ποιος ήταν εκείνος που πήρε την απόφαση; Ποιανού φωτισμένου οι σκουριές θάμπωσαν τα μάτια;
Κοιτούσα γύρω μου, κομμένοι κορμοί δένδρων, σκιές ανθρώπων στις προσταγές της Περσεφόνης. Τα εργοστάσια στέκουν εκεί ορίζοντας την μοίρα των ζωντανών, ταμπέλες επαμφοτερίζουσες, σκαλωσιές, αρρωστημένοι φοίνικες. Η θάλασσα γλυκαίνει. Η θάλασσα σκεπάζει.
Η Ελευσίνα, πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης, σχήμα οξύμωρο. Η Ελευσίνα δεν είναι εκείνη η πόλη που όλοι την έχουν εγκαταλείψει χρόνια τώρα;
Μόνο 21 χλμ. δυτικά της Αθήνας, στο Θριάσιο Πεδίο στο βoρειοδυτικότερο άκρο του Σαρωνικού κόλπου, που μετατράπηκε από τον 19ο αιώνα και μετά σε παραγωγική μηχανή της Ελλάδας κι ένα από τα μεγαλύτερα βιομηχανικά της κέντρα. Μία από τις πέντε πιο σημαντικές ιερές πόλεις της αρχαιότητας, η πόλη των Ελευσίνιων Μυστηρίων και γενέτειρα του Αισχύλου.
Κόσμος έχει μαζευτεί. Εργάτες του δήμου, Λιμενική αστυνομία, καλλιτέχνες, κάτοικοι της πόλης, επισκέπτες, η πρόσκληση…
ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ
<<Καράβια που δεν είναι Καράβια, τελική θέση>>
Το μνημείο <<naes anaes 2>> που βρίσκεται στην παραλία Ελευσίνας, εμπρός από το Ελαιουργείο, το ερχόμενο Σάββατο 28 Ιανουαρίου, βρέξει χιονίσει, θα καταργηθεί. Η διαδικασία απόσυρσης θα ξεκινήσει το δειλινό του Σαββάτου στις 4.00 μμ. Μια λιτή τελετή αποχαιρετισμού με ζεστό κρασί, ζωντανές μουσικές με γκάιντα, ngoni και άλλα ηχητικά τοπία από τον Λευτέρη Γρηγορίου!
Εγκατεστημένο το 1997, το έργο καθόρισε το παράκτιο μέτωπο επισημαίνοντας την πολιτιστική λειτουργία της μέχρι τότε βιομηχανικής περιοχής. Σημείο αναφοράς και συνάντησης για τους κατοίκους, εξέφρασε την τραγική ιστορία της Ελευσίνας και συνδέθηκε με τον μύθο της, χρωματίζοντας μια ολόκληρη παραλία με θεατρικότητα και λυρισμό, όχι μόνο τους μήνες που τα Αισχύλεια λειτουργούν αλλά και όταν όλα σωπαίνουν.
Το κενό που θα αφήσει, χωρικό και συμβολικό, αρχικά μπορεί να δυσαρεστήσει. Όμως ας αντιληφθούμε την κατάργηση του φθαρμένου έργου ως την συνειδητή διάθεση της πόλης, συντρέχουσας και της πολιτιστικής, να υποδεχθεί την υποσχόμενη Άνοιξη.
Αλέξανδρος Κόκκινος
Η αντιπρόεδρος της Κοινωφελούς Επιχείρησης του Δήμου Ελευσίνας (ΚΕΔΕ) Σοφία Αδάμ, σε δύσκολη θέση προσπαθεί να πείσει κάποιους κατοίκους που διαμαρτύρονται για το ξήλωμα του έργου. Ακούγονται επιχειρήματα τύπου, «μα είναι εστία μόλυνσης», «είναι σκουριές πλέον», «θα το πάρει ο αέρας».
Ο αντίλογος έντονος, «ατί δεν το συντηρήσατε τόσα χρόνια, γιατί δεν το προστατεύσατε», «γιατί τώρα πρέπει να το πετάξετε στα σκουπίδια;», «εμείς μεγαλώσαμε με αυτό, είναι κομμάτι μας».
Η κυρία Αδάμ, κάποια στιγμή φώναξε τον ίδιο τον δημιουργό να πάρει θέση.
Να πω την μαύρη μου αλήθεια, ο κύριος Κόκκινος, για το καράβι, που καράβι δεν είναι, εξέφρασε μια θέση, που θέση δεν είναι, ή εγώ δεν κατάλαβα καλά, γιατί μάλλον …καλά κατάλαβα.
Η ώρα περνούσε, η δουλειά έπρεπε να γίνει, δυο μπουλντόζες χρειάστηκαν περισσότερο από μία ώρα για να ξηλώσουν εκείνο που «κινδύνευε να το πάρει ο αέρας».
Δυο βαθιές αύλακες, σε σχήμα οξείας γωνίας έμειναν στα σπλάχνα της γης, να θυμίζουν ότι κάποτε εκεί, υπήρχε ένα έργο τέχνης, που οι σημερινοί κρατούντες αποφάσισαν, πως τέχνη δεν είναι. Κάποιοι έσπευσαν, να συλλέξουν απομεινάρια από τις σκουριές, ενθύμιο. Το ίδιο έκανε και ο δημιουργός του έργου. Όταν τον φωτογράφησα με το κομμάτι σίδερο στο χέρι, τον ρώτησα:
– «Είσαι ευχαριστημένος τώρα;»
Ένα πλατύ χαμόγελο ήταν μάλλον η απάντηση του και η επίδειξη του σίδερου.
Γύρισα την πλάτη και έκανα να φύγω σκεφτόμενος πως είχα σκοπό το επόμενο σαββατοκύριακο, να είμαι εκεί, να βρεθώ στις εκδηλώσεις για το άνοιγμα της πολιτιστικής πρωτεύουσας Ελευσίνας, όμως δεν θα είμαι, γιατί η λογική των πεντάστερων εκδηλώσεων, που ο πολίτης τύχη καμιά δεν έχει σε θέματα που τον αφορούν, που γίνονται στο όνομα του, αλλά χωρίς αυτόν και την συμμετοχή του, εμένα δεν με αφορούν. Πρόσεξα όμως, πως παράμερα της διαδικασίας, ήταν και ο καλλιτεχνικός διευθυντής του όλου εγχειρήματος, ο σκηνοθέτης Mιχαήλ Μαρμαρινός.
Λίγο η συναισθηματική φόρτιση, λίγο ο ήλιος που ταξίδευε, να δώσει φως σε άλλους τόπους, δεν μου επέτρεψαν να διακρίνω, σημάδια από την διάθεση του. Δυστυχώς έχασα την ευκαιρία να του πω, πως δέκα μέτρα από την πλάτη του, άντε είκοσι, δεσπόζει ένα κατασχεμένο σαπιοκάραβο, εάν δεν το έχει δει, γιατί καλό θα ήταν να το απομακρύνουν, γιατί θα χαλάσει το event με τις “νύμφες”.
ΥΓ. Από το προφίλ του Αλέξανδρου Κόκκινου στο facebook, αλιεύσαμε την φωτογραφΊα με τους:
Γιάννης Κουνέλης, Θεόδωρος Τερζόπουλος. Οι Δάσκαλοι ( η λεζάντα του ιδίου), δίπλα στο καράβι
